img

Unieke reconstructie
kasteeltuin Batestein

Stichting Hof van Brederode Vianen reconstrueert de ooit beroemde en verdwenen kasteeltuin Batestein tot een nieuwe groene oase en ontmoetingsplek: Stadspark Hof van Brederode Vianen.

.
img

Unieke reconstructie
kasteeltuin Batestein

Stichting Hof van Brederode Vianen reconstrueert de ooit beroemde en verdwenen kasteeltuin Batestein tot een nieuwe groene oase en ontmoetingsplek: Stadspark Hof van Brederode Vianen.

.
img

Unieke reconstructie
kasteeltuin Batestein

Stichting Hof van Brederode Vianen reconstrueert de ooit beroemde en verdwenen kasteeltuin Batestein tot een nieuwe groene oase en ontmoetingsplek: Stadspark Hof van Brederode Vianen.

.

Ambities

Toonaangevend en van invloed op beroemde tuinen als die van Het Loo en Versailles, dat was de vroeg zeventiende-eeuwse parterretuin van kasteel Batestein. De tuin verdween, maar de oorspronkelijke locatie ligt er na vier eeuwen nog vrijwel onberoerd bij. Stichting Hof van Brederode Vianen reconstrueert de tuin tot een nieuwe groene oase en ontmoetingsplek: Stadspark Hof van Brederode Vianen.
Het reconstrueren en beheren van de unieke kasteeltuin in de binnenstad van Vianen op basis van hedendaagse opvattingen over natuur en ecologie. Hiermee willen we een inspirerende ontmoetingsplek creëren voor inwoners, bezoekers, vrijwilligers en mensen op zoek naar dagbesteding of werkervaring.

image

De elite moet in stijl worden ontvangen, zo vond kasteelheer Van Brederode in de zeventiende eeuw. Hovenier Isaac Leschevin wordt aangezocht om de kasteeltuin aan te leggen. Er ontstaat een voor die tijd uitzonderijke en pionierende tuin. Het is een L-vormig terrein met vijf vierkante tuinvakken, ingesloten tussen het kasteel en de verhoogde dijk met slotgracht.
Kasteelheer Johan Wolfert van Brederode (1599-1655) brengt Vianen tot grote bloei. Hij verkeert als militair bevelhebber in de hoge kringen van het Hollandse prinselijk hof. In 1619 trouwt hij met Anna Johanna van Nassau-Siegen en verstevigt daarmee zijn banden met de Oranjes.

image

De ontwerpen van de door Leschevin gebruikte latwerkconstructies zijn bewaard in een prentboek uit 1635 waarvan het enig overgebleven exemplaar zich bevindt in het Metropolitan Museum In New York. Van de tuin is een gedetailleerde weergave te zien in de prent van Hugo Allaerdt uit 1632. Hier zien we een vroeg voorbeeld van Hollands classicisme, een stijl die als katalysator werkt voor de ontwikkeling van de Hollandse tuinkunst, die later in de zeventiende eeuw zo invloedrijk werd in Europa. De tuin is een bijzondere schakel in de nationale en internationale geschiedenis van de tuin als kunstvorm.

image

De tuinvakken met decoratieve perken, de zogenaamde parterres de broderie, de belvédère met wandelpad en ruisende bomen, het rondeel, de loofgangen, de latwerkconstructies, het zal er allemaal weer zijn. Dezelfde vormen en verhoudingen op dezelfde plek als destijds, op basis van eigentijdse opvattingen over natuur en ecologie. Toen werd in de tuin de elite ontvangen. Het Stadspark van nu zal er voor iedereen zijn: inwoners, bezoekers, vrijwilligers en mensen op zoek naar dagbesteding of werkervaring.


Het tuinontwerp was ingewikkeld: de buxushaagjes hadden fijne patronen en er waren complexe poorten en hagen rond de afzonderlijke tuindelen. Ronduit spectaculair waren de loofgangen of berceaux die de twee carrés begrensden.

Aanpak

Vanwege de unieke ligging werken we nauw samen met de gemeente Vijfheerenlanden en het maatschappelijk drinkwaterbedrijf OASEN.

image

De grond waar de kasteeltuin lag, is eigendom van de gemeente Vianen. In september 2018 besluit de gemeenteraad van Vianen grond en budget beschikbaar te stellen aan Stichting Hof van Brederode Vianen om de kasteeltuin te reconstrueren. Voorwaarde is dat we samenwerken met maatschappelijk drinkwaterbedrijf OASEN, dat in de tuin drinkwaterputten wil slaan. Gesprekken met OASEN leveren een eerste gezamenlijke opvatting op over waar de putten in het ontwerp gepositioneerd worden.

image

Stichting In Arcadië maakt in 2019 een ontwerp dat zo nauwkeurig mogelijk op de oorspronkelijke footprint kan worden teruggelegd. Hiervoor maken we gebruik van bewaard gebleven historisch beeldmateriaal, archeologierapporten en kadastrale bronnen. De voorlopige positionering van de waterputten is in het ontwerp geïntegreerd. Dit ontwerp presenteren we in september 2019 gezamenlijk met In Arcadië en OASEN aan een groep stakeholders, onder wie vertegenwoordigers van de gemeente Vijfheerenlanden en Waterschap Rivierenland.

image

Ondertussen gaat Vianen per 1 januari 2019 op in de gemeente Vijfheerenlanden, die deel wordt van de provincie Utrecht. Er loopt op dit moment een door de provincie Utrecht en OASEN gezamenlijk geïnitieerd onderzoek naar mogelijke en gewenste locaties voor drinkwaterputten. De uitkomsten van dit onderzoek en de besluiten van de provincie Utrecht en OASEN naar aanleiding hiervan zijn bepalend voor het antwoord op de vraag of OASEN de drinkwaterputten zal slaan in Stadspark Hof van Brederode Vianen.

Fransman Isaac Leschevin vestigde zich rond 1630 in Nederland. Van oorsprong was hij veelgevraagd ontwerper van borduurpatronen, maar hij ontwierp al snel ingewikkelde en sierlijke constructies van houten latten. Deze latwerkconstructies waren echte blikvangers: ze zorgden voor grandeur in het tuinontwerp en structuur in de winter. Johan Wolfert van Brederode vroeg Leschevin zijn tuin bij kasteel Batestein te ontwerpen. In 1635 publiceerde Leschevin zijn ontwerpen in het boekje Vraye Représentations Des Portals, Palissades et Pavillions.

Reconstructie

Op basis van bewaard gebleven historisch beeldmateriaal, archeologische en kadastrale bronnen maakte Stichting In Arcadië (SIA) een ontwerp dat zo nauwkeurig mogelijk op de oorspronkelijke footprint kan worden teruggelegd.

image

De meest in het oog springende elementen van de zeventiende-eeuwse tuin komen terug in het ontwerp: de belvédère en de vijf vakken van de formele parterre. Het ontwerp voorziet in het weer terugbrengen van de belvédère naar de oorspronkelijke hoogte van circa twee meter, met daarop een dubbele bomenrij.

image

De vakken met de oorspronkelijke berceaus krijgen extra accent door hagen met ‘doorzichten’. Hierdoor wordt het mogelijk enkele voorbeelden van de complexe latwerken van Leschevin te laten zien. Twee van de parterrevakken volgen in hun ontwerp de lay-out van de oorspronkelijke tuin, de overige vakken krijgen een vrijere, moderne interpretatie.

image

Het terrein van de tuin is momenteel waterwingebied. De besluitvorming over de aanleg van nieuwe waterputten door Oasen onder de tuin is daarom leidend voor het vervolg van de reconstructie. Eind 2019 zal de Provincie Utrecht richting geven over de beleidszwaartepunten voor de locatie en kan Oasen al dan niet een start maken met de vergunningsprocedure. Als deze procedure is afgerond zal gestart kunnen worden met het slaan van de putten en het groot grondverzet. Daarna kan begonnen worden met de aanleg van de tuin.

Vianen lachte meer in onse lecker' ooghen,
O groene muren, o het aller uyterst pooghen,
Van menschen en natuer! Wij droomden all, dien nacht,
Een stuck van 'tParadijs was over Rhijn gebracht.
En 'tscheelde Culenburgh de helft van ons behagen
Dat wij 't soo deun, soo korts, soo voll vianens, saghen,
Maer sijn beleefde Heer vercierde 't met sijn woord,
Blijft, vrienden, blijft bij ons, en reisdt maer merghen voort.

Uit: Speelreise begost in lunio 1628
Constantijn Huygens

Actualiteit

Volg hier het laatste nieuws over de Hoftuin van Brederode ...

Voorjaar 2021: Website in de lucht, op TV!

Helaas zaten we het afgelopen jaar op onze handen. Er liep een onderzoek naar mogelijke locaties voor waterwinning door OASEN en er was natuurlijk het vermaledijde virus. Wij zijn trots dat we in februari onze website konden presenteren. We zijn benieuwd naar uw reacties.

In mei besteedde RTV Utrecht aandacht aan ons project op TV en op hun website (klik hier).

Nieuwe waterputten en tijdspad

In 2020 voerden de provincie Utrecht en maatschappelijk drinkwaterbedrijf OASEN onderzoek uit waar OASEN nieuwe waterputten zou kunnen slaan. In het recente Concept Plan van Aanpak staat dat er nieuwe waterputten worden geslagen op het terrein van onze kasteeltuin. Binnenkort nemen partijen daarover een definitieve beslissing. Daarna trekken wij samen met OASEN op in de ontwikkeling van de kasteeltuin.

Duidelijk is dat wij al zo’n anderhalf jaar vertraging opliepen. OASEN maakt voor het boren van waterwinningsputten gebruik van zwaar materieel. Dat betekent dat de tuinaanleg pas kan starten na die werkzaamheden. Dit zal op z’n vroegst eind 2022 zijn en mogelijk nog later. In de tussentijd bereiden we onze zaken voor en zullen we fondsen werven.

Iedere bijdrage is van harte welkom

De Stichting Hof van Brederode Vianen ontving eind 2018 een bedrag van 100.000 euro van de toenmalige gemeente Vianen. Dit bedrag is voor ons een belangrijk startkapitaal.
Er zijn mogelijkheden voor Europese subsidie. In een eerder stadium verzetten wij al veel werk aan de voorbereiding van zo’n aanvraag. Daarnaast zijn wij bezig met het verwerven van de ANBI-status. Zodra wij daarover meer duidelijkheid hebben hoort u van ons. Giften worden dan onder voorwaarden fiscaal aftrekbaar en daardoor aantrekkelijk voor de gever.

Over ons

‘De eerste pure vreugde van de tuin... de hele dag bezig geweest met onkruid wieden om de bloembedden af te maken in een vreemd soort vervoering die me deed opmerken dat dit geluk is. Troepjes gladiolen; de boerenjasmijn in bloei. We waren tot negen uur ‘s avonds buiten, hoewel het een koude avond was. Allebei stijf en vol krassen vandaag, met chocolabruine aarde onder onze nagels.’ Virginia Woolf, dagboek 1920

image

In 2015 komen enkele lokale initiatieven samen: de Open Tuinen Route Vianen, inwoners met ambities voor een stadsmoestuin, een initiatief voor zinvolle dagbesteding en horecaondernemers op zoek naar lokale biologische producten verenigen zich rond het idee van de reconstructie van de oude kasteeltuin. Gestimuleerd door de toenmalige gemeente Vianen worden de krachten gebundeld en ontstaat de Kerngroep. Deze enthousiaste groep komt maandelijks bij elkaar om plannen en aanpak te bespreken.

Door de Kerngroep wordt op 19 april 2017 Stichting Hof van Brederode Vianen opgericht. Het doel van de stichting is om de zeventiende-eeuwse parterretuin van kasteel Batestein te reconstrueren.

Bestuursleden zijn: Wilma Bestebreurtje (bestuurslid), Marcel van Kamp (penningmeester), Mauc Pel (secretaris), Ronald Trum (vicevoorzitter), Jeannette Verplancke (voorzitter).

In de Kerngroep hebben naast alle bestuursleden de volgende leden zitting: Suzanne Allard, Dick Kerkhof, Pleuni Krouwel, Sjors Krouwel, Xandra Pieters en Jaap Verkerke. Ieder brengt zijn of haar eigen expertise in. Vanuit de gemeente Vijfheerenlanden is Mark Mom betrokken ter ondersteuning en begeleiding.

image

De stichting laat zich adviseren door een comité van experts op het gebied van historische tuinen:

Vanessa Bezemer-Sellers, werkzaam als Humanities Research Program Coördinator voor The New York Botanical Garden. Nederlands kunsthistorica, gepromoveerd aan Princeton. Haar boek Courtly Gardens in Holland 1600-1650 verscheen in 2001. In het Brederodejaar 2016 verzorgde zij in het Stedelijk Museum Vianen een lezing over de kasteeltuin.

Dr. Johan Carel Bierens de Haan, tot 2017 hoofdconservator van Paleis Het Loo en bestuursvoorzitter van Tuinhistorisch Genootschap Cascade. Geniet nationaal en internationaal groot aanzien op het terrein van behoud van groot en belangrijk historisch groen.

Henk Boers, hortulanus van zowel Muiderslot als Huis Hofwijck te Voorburg. Huis en tuin van Hofwijck werden in 1641 aangelegd, in dezelfde periode als de Viaanse kasteeltuin, in opdracht van Constantijn Huygens op basis van een eigen ontwerp. Huygens was secretaris van stadhouder Willem II en verkeerde, evenals de Brederodes, in de kringen van vooraanstaande Nederlanders.

image

Drs. René W. Chr. Dessing, van huis uit kunsthistoricus. Initiatiefnemer en voorzitter van Stichting Nationaal Jaar Historische Buitenplaatsen 2012. Voorzitter van Stichting Kastelen, Historische Buitenplaatsen en Landgoederen en directeur van Stichting Erfgoed Landfort.

Renske Ek, van huis uit tropisch bioloog met een passie voor groen en historische tuinen. Tuinconservator van Paleis Het Loo.

Willem Zieleman, tuinbaas van de tuinen van Paleis Het Loo, vormt samen met Renske Ek het tuinteam van Het Loo. Nationaal en internationaal genieten zij allebei groot aanzien op het terrein van behoud van groot en belangrijk historisch groen.

Mike van Leeuwen, coördinator natuurbeheer voor Natuurmonumenten en tuinbaas van Landgoed Koningshof te Overveen en Buitenplaats Beeckestijn te Velzen. Beeckestijn is een zeventiende-eeuws huis met achttiende-eeuwse aanvullingen in een tuin met vergelijkbare formele elementen als de Viaanse kasteeltuin. Mike van Leeuwen beschikt over veel ervaring met groenbeheer en tuinreconstructie, de publieksaspecten van openbaar monumentaal groen, kostenaspecten en financiering.

Over ons

‘De tuin van kasteel Batestein was ooit een hoogstandje van tuinarchitectuur. Geweldig om mee te werken aan het in ere herstellen van dit groene paradijs.’

Suzanne Allard, Werkgroep tuin en communicatie

‘Groen en cultuur voor iedereen, dat spreekt me aan.’

Xandra Pieters, werkgroep tuin en vrijwilligers

‘Duurzaam ecologisch beheer van de tuin zal zorgen voor een grote rijkdom aan vogels en insecten.’

Dick Kerkhof, werkgroep tuin

Contact

E info@hofvanbrederodevianen.nl

T 06 83104323

© 2019-2021 Stichting Hof van Brederode Vianen

img